جنگلهای ارسباران با برخورداری از جلوههای طبیعی متنوعی از صخرهها، جنگلها، مراتع، رودخانهها و کشتزارها، بهشتی زیبا را برای گردشگران خلق نموده است که بی انصافی است بگوییم دل کندن از این طبیعت بکر و بی نظیر برای هر گردشگر و هر طبیعت دوستی بسیار سخت است.
به گزارش مرکز اطلاع رسانی سازمان جنگل ها به نقل از قدس آنلاین تبریز- جنگلهای ارسباران با برخورداری از جلوههای طبیعی متنوعی از صخرهها، جنگلها، مراتع، رودخانهها و کشتزارها، بهشتی زیبا را برای گردشگران خلق نموده است که بی انصافی است بگوییم دل کندن از این طبیعت بکر و بی نظیر برای هر گردشگر و هر طبیعت دوستی بسیار سخت است.
ارسبار یا آرازبار و قره داغ یا قراچه داغ نامهایی بودند که جنگل ارسباران در دوران های مختلف به آنها معروف بوده است.
از ویژگی های منطقه ارسباران شامل کوههای بلند و درختان گوناگون است که نگاه هربیننده ای را مجذوب و حیران خویش می سازد .
منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت ۸۰ هزار و ۴۲۷ هکتار در کنارههای جنوبی رود ارس در حوزه شهرستانهای کلیبر و ورزقان واقع شده و به عنوان ذخیره گاه بیوسفر به ثبت رسیده که از ارزشهای خاص گیاهی و جانوری برخوردار است.
ارسباران علاوه بر تنوع عظیم گیاهی، عمدهترین گونههای پستانداران و پرندگان حمایت شده یا کمیاب چون مارال، شوکا، پلنگ، خرس قهوه ای، کل و بز گربه وحشی وپرندگان حمایت شده ای همچون سیاه خروس، قرقاول، دراج، طرلان و سایر پرندگان شکاری و سایر طیف وسیعی از پرندگان کوچک (پاسری فرمها) را نیز در چتر حمایت خود دارد.
ارسباران در گذشتهای نه چندان دور به محدوده وسیعی از کناره رود ارس حد فاصل جلفا تا مغان و بلندیهای سبلان، بزقوش و سهند اطلاق میشد.
ارسباران؛ ذخیره گاه بی نظیر گونه های گیاهی و جانوری
این منطقه در شمال غربی آذربایجان شرقی میان سه رودخانه مهم "ارس" در شمال، " ایلگنهچای" در غرب و "کلیبرچای" در شرق واقع شده و از جنوب به ارتفاعات "سایگرام" متصل است.
ارسباران را می توان از نظر تنوع گونه های درختی و درختچه ای و علفی و خشبی و همچنین از نظر تنوع جانوری به عنوان یک ذخیره گاه بی نظیر شناخت که بر همین اساس و به دلیل وجود گونههای گیاهی و جانوری کمیاب، چشماندازهای بکر و وسیع و شکنندگی و آسیبپذیری بالا، در سالهای50 و 52 شمسی ابتدا به عنوان منطقه ممنوعه و سپس منطقه حفاظت شده معرفی و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.
این منطقه به لحاظ ویژگی های منحصر به فرد طبیعی در سال 1354 از طرف یونسکو عنوان ذخیره گاه زیست کره را نیز دریافت نموده و از شهرت جهانی برخوردار و به عنوان فسیل زنده نیز معروف است. براساس اعلام یونسکو، جنگل های ارسباران در زمره 15 منطقه غنی جهان از نظر تنوع ژن های گیاهی و جانوری است.
در این منطقه بیش از یکهزار گونه گیاهی معادل 15 در صد گونه های گیاهی کشور و با 46 درصد کاربرد دارویی و 20 درصد زینتی و 17 درصد تغذیه ای 28 درصد علوفه ای و10 درصد حفاظتی و پنج درصد صنعتی وجود دارد که بلوط ، ارس، ممرز، افرا، گیلاس وحشی، سرخدار،گردو، گلابی، انار، زغال اخته، زرشک و سماقاز آن جمله هستند.
تنوع گونه های جانوری ارسباران نیز حدود 320 گونه است که 39 گونه پستاندار، 220 گونه پرنده، 38 گونه خزنده و دوزیست و 22 گونه ماهی را شامل می شود که سیاه خروس گونه منحصر به فرد منطقه در کشور است و از سایر گونه های مهم می توان به قرقاول ارسبارانی، پلنگ، شوکا، کل و بز وحشی، گربه وحشی و گربه جنگلی و انواع پرندگان شکاری و مهاجر آبزی و کنار آبزی اشاره کرد.
از برنامه های مهم زیست محیطی و جالب توجه در گونههای جانوری منطقه ارسباران، احیای نسل "مارال "، گوزن منقرض شده این منطقه از ایران است که بر اساس آن اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در فضایی به وسعت 180 هکتار از اراضی مرکز تحقیقاتی "آینالو و عباس آباد" اقدام به احیای نسل این گونه منقرض شده نموده که نتایج مثبتی به همراه داشته است.
شناسایی یکهزار و 80 گونه گیاهی در ارسباران
تابحال حدود یکهزار و 80 گونه گیاهی مختلف در منطقه شناسائی شده که بلوط، سرخدار، ارس، پیرو، زغال اخته، افرا، گردو و ممرز از درختان و درختچه های مهم منطقه بوده و گیاهان مرتعی منطقه شامل گونه های متنوع گراس و نباتات علوفه ای مناطق نیمه خشک استپی است.
حدود 320 گونه جانوری در منطقه حفاظت شده ارسباران وجو.د دارد که از پستانداران شاخص آن می توان به کل و بز، پلنگ، سیاه گوش، خرس قهوه ای و گربه وحشی اشاره کرد که در کنار این پستانداران بیش از 220 گونه پرنده چون کبک دری، قرقاول، دراج، سیاه خروس و انواع پرندگان شکاری مانند عقاب طلائی، عقاب شاهی، سارگپه جنگلی، طرلان، بحری، بالابان به همراه 38 گونه خزنده و دوزیست و 22 گونه ماهی در منطقه ارسباران شناسائی شده است.
آری نقاش روزگار از جنگل های انبوه و سرسبز ارسباران با کوه های برافراشته، دشت های زیبا و رودهای خروشان و حیات وحش کم نظیر، کلکسیونی ساخته است که هیچ نقاش زبر دستی قادر نیست زیبایی های آن را اینگونه به تصویر بکشد. / جنگل های ذیقیمت ایران را قدر بدانیم.
تصویری از یک دستفروش که گفته میشود به مناطق محروم سیستان و بلوچستان تعلق دارد.
در میدان حسن آباد به سمت خیابان امام خمینی یک خانه تاریخی وجود دارد که طراح و مالکش یک استاد دانشگاه بوده، اما از آن در دهه ۴۰ به عنوان گران ترین خانه به خاطر آثار تاریخی اش یاد می کردند. ممکن است افراد زیادی از جلوی گران ترین خانه تاریخی ایران و جهان بارها عبور کرده باشند اما آن را نشناسند. ممکن است افراد زیادی در میدان حسن آباد و خیابان های اطرافش زندگی کنند یا ترددشان به آن منطقه زیاد باشد اما ندانند موزه مقدم کجاست. خانه کوچکی که در بین همه خانهها و مغازههای آن اطراف به راحتی گم میشود، اما وقتی آن را پیدا کردید وارد حیاطی خواهید شد که دنیای بیرون را از فضای داخل جدا میکند. یک پا گرد و حوض وسط عمارت هشتی ورودی تنها فاصله میان دنیای شلوغ شهر با خلوت استاد دانشگاه تهران است. موزه مقدم در حقیقت خانه پدری استاد محسن مقدم از جمله خانه های مجلل دوران قاجار متعلق به یکی از درباریان آن زمان به نام محمد تقی خان احتساب الملک بوده است.
احتساب الملک دارای دو پسر به نامهای حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیتهای ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به جا ماند.
برادر کوچک ترش محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشته های نقاشی، تاریخ هنر و باستان شناسی در سال ۱۳۱۵ به وطن بازگشت و به همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری یعنی محل فعلی موزه ساکن شدند.
ارزشمندترین خانه جهان به واسطه داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به گرانترین خانه جهان در سالهای دهه ۳۰ و ۴۰ توسط پروفسور پوپ مورخ آمریکایی که مقالهای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله سپید و سیاه نوشته بود، معروف شد و هنوز هم جزو یکی از منحصر به فردترین خانه های ایران و جهان است. در سال ۵۱ زنده یاد استاد مقدم خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد و در سال ۶۶ دار فانی را وداع گفت و پس از مرگ همسرش در سال ۱۳۶۹، تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت.
این خانه تاریخی مساحتی برابر با ۲۱۱۷ مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است. در ساختمان بیرونی (تابستانی) اتاق پیشخوان وجود دارد که در زمان حیات محسن مقدم به عنوان اتاق جانبی سالن پذیرایی مورد استفاده قرار میگرفت. اکنون در بخشی از این اتاق به معرفی فعالیت های کاری و علمی مقدم در قالب عکس، لوازم شخصی و در بخشی دیگر به نمایش آثار تزئینی چوبی، وسائل آشپزخانه و صندوق خانه های قدیمی پرداخته شده است.
زیرزمین خانه در دوره مظفری همزمان با ساخت خانه توسط احتساب الملک پدر محسن مقدم بنا شده است. تزئینات دیوارهای حوضخانه از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سدههای چهارم تا سیزدهم هجری قمری است که سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش می گذارد. هر کسی که پا در این خانه می گذارد از زیبایی آن اظهار شگفتی میکند. تنها وجود اشیای تاریخی آن نیست که این خانه را به موزه تبدیل کرده بلکه وجود درختان تنومند و معماری خانه نیز بر زیباییهای آن افزوده است.